Hoe dit precies komt is nog onduidelijk. Bij de Universiteit van Utah hebben ze nu een aantal interessante aanwijzingen gevonden bij een onderzoek naar de werking van bloedplaatjes tijdens een COVID-infectie .
Bloedplaatjes, redders in nood
Bloedplaatjes, ook wel trombocyten genoemd, zijn de cellen in ons bloed die zorgen dat we niet al ons bloed verliezen als we per ongeluk in onze vinger snijden. Het zijn de kleinste cellen in ons bloed en hebben geen celkern. Ze worden gevormd in ons beenmerg en zijn eigenlijk een soort afgestoten stukjes moedercellen. Doordat ze afgestoten worden hebben ze meestal een beetje een rare vorm (zie de gele cel in het plaatje).
Ingekleurde elektronenmicroscopiefoto van een rode bloedcel (rood), bloedplaatje (geel), en een witte bloedcel (blauw).
Deze grillige vorm is ook gelijk de kracht van het nederige bloedplaatje. Als er ergens een bloeding is kan het bloedplaatje dit registreren en wordt hij ‘plakkeriger’. Vervolgens blijft het plakkerige bloedplaatje door zijn uitstulpingen goed haken aan de beschadigde vaatwand. Andere bloedplaatjes blijven weer aan hen plakken, terwijl de bloedplaatjes gezamenlijk ook nog het eiwit fibrinogeen omzetten in fibrine. Fibrine maakt lange draden en vormt zo een soort van net (zie het plaatje bovenaan het artikel). De bloedplaatjes en fibrine vormen samen een hechte barrière die bloedcellen tegenhoudt, en je vinger stopt met bloeden.
Bloedpropjes
Bloedplaatjes kunnen echter ook weleens tegen ons werken. Bij bijvoorbeeld hartaanvallen of beroertes is er sprake van een verstopping van een belangrijk bloedvat. Vaak begint het proces met een ophoping van vettige stoffen ergens in een bloedvat. De verstopping vermindert de werking van het bloedvat, maar is nog gevaarlijker als hij loslaat en door het bloed gaat stromen. Bloedplaatjes en de fibrine die ze maken kunnen makkelijk aan het vettige bolletje blijven plakken. Hierdoor ontstaat een soort propje, dat als het groot genoeg is een bloedvat op een belangrijke plek kan verstoppen, zoals het brein of het hart. Het blijkt dat coronapatiënten een aanzienlijk hogere kans hebben op het vormen van dit soort gevaarlijke bloedpropjes.
Een bloedpropje onder de elektronenmicroscoop. De ronde bolletjes zijn rode en witte bloedcellen, het net van draden is gemaakt van bloedplaatjes en het eiwit fibrine. (Wikimedia Commons; Fuzis)
Genetische veranderingen
Om een verklaring te vinden voor de toegenomen kans op bloedpropjes werd het bloed van gezonde proefpersonen en coronapatiënten vergeleken door het DNA-profiel van hun bloedcellen in kaart te brengen. Zo kwamen de onderzoekers erachter dat er in de bloedplaatjes genetische veranderingen te bespeuren zijn. Deze genetische veranderingen leiden tot het actiever, en dus plakkeriger, worden van de bloedplaatjes. Dit zou de kans op propjes behoorlijk kunnen verhogen, en is mogelijk de verklaring waarom mensen met COVID ernstige complicaties als een beroerte of hartaanval kunnen krijgen. Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat de hyperactieve bloedplaatjes het immuunsysteem extra stimuleren, terwijl deze al zeer actief is door de virusinfectie zelf. Mogelijk kan dit de ontsteking in bijvoorbeeld de longen verergeren.
Zo moeder zo dochter?
Hoe het coronavirus effect heeft op de genen van de bloedplaatjes is nog niet helemaal duidelijk. De onderzoekers hebben gekeken of de bloedplaatjes zelf geïnfecteerd raken met het virus, maar dit blijkt nauwelijks het geval. De theorie is nu dat de bron van de veranderingen mogelijk ligt in de moedercellen van de bloedplaatjes. Als de genen van de moedercellen beïnvloed worden, geven deze de aangepaste genen doorn aan al de dochtercellen die zij afbinden. De volgende stap wordt het uitzoeken of het coronavirus inderdaad genetische aanpassingen maakt in de moedercellen. De hoop van de onderzoekers is dat al deze inzichten in de werking van de bloedplaatjes zullen gaan leiden tot een betere en snellere behandeling van complicaties bij coronapatiënten. Zo kan er bijvoorbeeld gekeken worden of bestaande medicijnen voor bloedverdunning of onderdrukking van bepaalde takken van het immuunsysteem deze complicaties kunnen voorkomen of behandelen.
| https://ashpublications.org/blood/article/doi/10.1182/blood.2020007214/461106/Platelet-Gene-Expression-and-Function-in-COVID-19 |