De onzichtbare wereld
Iedereen poept. En hoe vies deze bruine smurrie ook lijkt, er gaat een enorme onzichtbare wereld achter schuil. Het bestaat namelijk voor de helft uit darmmicroben. Die microben kunnen ontzettend nuttig zijn, bijvoorbeeld bij fecestransplantaties, of in de volksmond ‘poeptransplantaties’. Maar wat is het precies, en waarom wordt het gezien als een van de meest veelbelovende behandelingen tegen enkele chronische darmproblemen?
Je lichaam zit vol microben. Samen zijn ze goed voor een gewicht van 1,5 kilo. 99% daarvan leeft in je darmen waar ze je voedsel verteren, hormonen en vitamines maken, en je immuunsysteem trainen. Deze bacteriële samenleving kan aangetast worden, bijvoorbeeld door een intensieve antibioticakuur, met langdurige klachten als gevolg. Bij een poeptransplantatie krijgen mensen met speciale darmaandoeningen ontlasting van een donor met een gezonde darmmicrobiota. Zo wordt getracht de balans in de darmen te herstellen. Deze therapie is dagelijkse kost bij de eerste Nederlandse Donor Feces Bank (NDFB) aan het LUMC in Leiden.
Toch is een poeptransplantatie niets nieuws. Al in de 4e eeuw gaf de Chinese onderzoeker Ge Hong patiënten met ernstige diarree ‘gele soep’, een drankje van verse of gefermenteerde menselijke poep. Het Westen daarentegen, richtte zich na de ontdekking van de penicilline volledig op antibiotica als medicijn tegen (darm)infecties. Ondanks dat antibiotica veel levens redden, krijgen patiënten bij langdurig gebruik vaak last van (ernstige) diarree. Antibiotica bestrijdt namelijk niet alleen de ziekteverwekker, maar vaak ook veel nuttige lichaamseigen microben. Hierdoor maken ze de weg vrij voor mogelijke ziekteverwekkers, zoals Clostridium difficile. En een poeptransplantatie is momenteel een van de weinige effectieve behandelingen tegen C. difficile.
Verschillende onderzoeken toonden aan dat meer dan 85% van de patiënten met een terugkerende C. difficile-infectie genazen na een fecestransplantatie. In Nederland is het sinds 2016 mogelijk om een poeptransplantatie te ondergaan. De donorpoep is afkomstig van streng gescreende vrijwilligers. Hun ontlasting en bloed wordt meerdere keren onderzocht op ziekteverwekkende bacteriën, virussen en parasieten. Voorafgaande aan de transplantatie krijgt de patiënt antibiotica toegediend waarna de darmen middels een laxerende drank leeg worden gespoeld. De verdunde, gefilterde donorpoep wordt via een slangetje door de neus, slokdarm en maag, rechtstreeks in de twaalfvingerige darm gespoten. Je proeft of ruikt er dus niks van.
De donorpoep bevat een natuurlijk ecosysteem dat bestaat uit meer dan 1.000 soorten nuttige darmbacteriën. Zij koloniseren het darmstelsel van de patiënt en brengen de natuurlijke balans terug. Zo is er geen ruimte voor de ziekteverwekker, en herstelt de patiënt. Inmiddels wordt er onderzoek gedaan naar het gebruik van capsules met donorontlasting. Daarmee moet de behandeling een stuk aangenamer worden voor patiënten. Ook verwachten experts dat het niet lang meer zal duren voordat er een gestandaardiseerde cocktail van bacteriën gemaakt kan worden die de poeptransplantatie overbodig maakt.
