Winterse taferelen

Ik maak weleens grappen over mijn moeite met kou; dat ik eigenlijk koudbloedig ben en dus zon nodig heb om warm te blijven. Maar nu de winterse temperaturen steeds serieuzer beginnen te worden, worden mijn grappen dat ook. Mijn handen zijn 9 van de 10 keer koud en in de ochtend heb ik steeds meer moeite om wakker te worden, en ik ben al niet zo’n ochtendmens.

chlorella_groenalg_buizen_exhibit_Micropia_1920x1080.jpg

Ook de algen in Micropia hebben “door” dat het winter is.

Ook algen en cyanobacteriën hebben “door” dat het winter is. Zij maken gebruik van zonlicht om suikers te produceren. In de winter krijgen ze minder zonlicht en zullen dus minder snel groeien. Dat kun je ook zien in Micropia. Beneden in het museum staan buizen met de alg Chlorella erin. In die buizen gaat een scheut Chlorella en water met voedingsstoffen. Door het zonlicht en het toevoegen van lucht waar CO2 in zit, gaan de algen zich vermenigvuldigen. In de zomer wordt een donkergroene buis dan na zo’n twee tot drie weken vervangen. De algen zijn dan zo goed gegroeid, dat er te weinig voedingsstoffen over blijven. In de winter is er minder zonlicht en groeien de algen een stuk minder snel. Nu hoeven we de buizen pas na zo’n zes weken te vervangen.

Emericella_stella_maris_microbe_sporen_schimmel_Micropia_1920x1080.jpg

De sporen van de Emericella stella maris lijken op ijskristallen.

Op een dag of twee na hebben we deze winter nog geen sneeuw gezien in Amsterdam. Dat vind ik dan wel weer jammer, want ondanks de kou kan ik ijskristallen zeer waarderen. Maar gelukkig kunnen microben ook kristallen vormen. De Emericella stella maris is een schimmel waarvan de sporen lijken op ijskristallen! Ze zien er echt heel bijzonder uit, toch? Sommige microben zijn juist ingesteld op kou. Ooit weleens roze sneeuw gezien? Dat ontstaat door algen die in de sneeuw groeien! Het wordt watermeloensneeuw genoemd en het schijnt heel lekker te smaken. Maar eten kun je het beter niet want je krijgt er ontzettende diarree van. Dat lijkt me het niet waard. De alg die hiervoor verantwoordelijk is, is de Chlamydomonas nivalis. Een alg die ook in Micropia te vinden is, maar bij onze temperatuur is die groen.

watermeloensneeuw_ANP_1920x1080.jpg

De alg die zorgt voor watermeloensneeuw is de Chlamydomonas nivalis.

Microben die bij extreem lage temperaturen leven, of bijvoorbeeld in een extreem zoute of zure omgeving, bestaan ook! Ze worden extremofielen genoemd. Deze microben kunnen omstandigheden aan die wij als mens nooit zouden overleven. Ze leven op plekken waar geen dier te vinden is. In een vulkaan bijvoorbeeld. In Micropia is er een opstelling aan deze extremofielen gewijd, het zogenaamde extremofielentheater. Ook in het lab kunnen we zulke extremofielen kweken.

petrischaal_Lactobacillus_casei_bacterie_1920x1080.jpg

De Lactobacillus casei kan overleven zonder zuurstof.

Een van onze vrijwilligers heeft veel ervaring met het kweken van anaerobe bacteriën. Dat is een voorbeeld van zo’n extremofiel. Het zijn bacteriën die op plekken zonder zuurstof kunnen leven. In speciale potten kunnen we een zuurstofloze omgeving creëren om deze bacteriën te kweken. Zoals de Lactobacillus casei, een melkzuurbacterie die te vinden is in je darmen. De L. casei verlaagt de pH met de zuren die ze produceren en helpt in de darmen ziekteverwekkers te verdrijven door ermee te concurreren om voedsel en ruimte. Deze bacterie zit ook vaak in yoghurt of probiotische drankjes. Probiotica zijn microben die, indien ze in voldoende mate worden toegediend, een gezondheidsbevorderend effect kunnen hebben. Veel mensen drinken probiotica drankjes als ze een verminderde weerstand hebben.

Dit was weer even genoeg informatie geloof ik. Ik hoop snel weer meer van me te kunnen laten horen!

Groetjes, Ilja