Robert Koch (1843 - 1910) ontdekte dat bacteriën ziektes kunnen veroorzaken en stelde een algemene methode op om dit te kunnen testen. Hij ontving voor zijn werk de Nobelprijs. Miltvuur, tuberculose en cholera zijn door zijn werk nu beheersbare ziektes. Daarnaast ontwikkelde hij verschillende instrumenten en werkwijzen die nu nog in elk lab te vinden zijn.
Robert Koch (1843 - 1910) ontdekte dat bacteriën ziektes kunnen veroorzaken en stelde een algemene methode op om dit te kunnen testen. Hij ontving voor zijn werk de Nobelprijs. Miltvuur, tuberculose en cholera zijn door zijn werk nu beheersbare ziektes. Daarnaast ontwikkelde hij verschillende instrumenten en werkwijzen die nu nog in elk lab te vinden zijn.
Thuis in de microbiologie
Robert Koch studeerde geneeskunde en had altijd al een grote interesse in medisch onderzoek. De microbiologie stond in de 19de eeuw nog in de kinderschoenen. Vanuit zijn flat, met behulp van zelf geknutselde instrumenten en de microscoop die hij van zijn vrouw had gekregen, begon Koch onderzoek te doen naar de ziekte miltvuur (ook wel bekend als anthrax). Hij was de eerste die kon bewijzen dat miltvuur wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthrasis. Koch toonde aan dat antraxbacteriën sporen kunnen vormen waardoor ze heel lang, en ook onder ongunstige omstandigheden, kunnen overleven. De ontdekking dat ziektekiemen buiten de mens een eigen levenscyclus hebben, was revolutionair.
Ziek? Bewijs het maar.
Hoe kun je bewijzen dat een ziekte daadwerkelijk veroorzaakt wordt door een bepaalde ziekteverwekker? Deze vraag hield Koch bezig toen hij aan zijn miltvuur-onderzoek werkte. Hij ontwikkelde een algemene methode om dit onomstotelijk vast te stellen. Deze stellingen worden Kochs postulaten genoemd. Ze luiden:
- Het micro-organisme moet in grote hoeveelheden voorkomen in zieke organismen (mens, dier of plant), maar niet in gezonde organismen.
- Het micro-organisme moet geïsoleerd kunnen worden uit een ziek organisme en vervolgens gekweekt.
- Wanneer het gekweekte micro-organisme ingebracht wordt in een gezond organisme (bijvoorbeeld een proefdier), moet het de ziekte veroorzaken.
- Uit het zieke proefdier moet opnieuw het micro-organisme geïsoleerd worden, en deze moet gelijk zijn aan het eerder gekweekte micro-organisme.
Mycobacterium tuberculosis bacteriën op een voedingsbodem.
Levenslang tussen de bacteriën
Koch bleef zijn hele carrière geïnteresseerd in infectieziekten en was als expert wereldwijd bekend op dit gebied. Hij identificeerde de Vibrio cholerae bacterie die cholera veroorzaakt en ook Mycobacterium tuberculosis, de veroorzaker van tuberculose. Voor deze laatste ontdekking ontving Koch in 1905 de Nobelprijs voor de geneeskunde. Koch beweerde dat hij ook een medicijn had gevonden tegen tuberculose. Dit bleek helaas niet waar, het middel werkte lang niet in alle gevallen. Het middel, dat hij tuberculine noemde, bleek wel nuttig om tuberculose te kunnen diagnosticeren en wordt daar nog steeds voor gebruikt.
Microbioloog en uitvinder
Om zijn onderzoek naar ziektekiemen gemakkelijker te maken, deed Koch een aantal uitvindingen die je nu nog steeds terug ziet in elk laboratorium ter wereld. Hij ontwikkelde een voedingsmedium op basis van agar om bacteriën op te laten groeien. Kochs assistent Julius Richard Petri bedacht een handig schaaltje voor deze nieuwe voedingsbodem, waarmee bacteriën goed zichtbaar zijn: het Petrischaaltje. Ook de reincultuur, een methode waarmee je een grote hoeveelheid klonen van één enkele bacterie (kolonieën) kunt groeien op een medium, komt van Koch.