Ribosoom

In alle levende cellen

Een ribosoom is een celorganel dat bestaat uit eiwitten en ribosomaal RNA (rRNA). Ze kunnen vrij in het cytoplasma van de cel liggen, of vast zitten aan het kernmembraan of het endoplasmatisch reticulum. Ribosomen zijn onmisbaar in de vorming van eiwitten. Ze komen dan ook in grote getalen voor in alle levende cellen op aarde. Een E. coli-bacterie bevat bijvoorbeeld zo’n 15.000 ribosomen, en vormen daarmee een kwart van zijn totale gewicht. 

Eiwitten bouwen

Ribosomen zetten eiwitten in elkaar. Super belangrijk, want zonder eiwitten zou een cel, en dus een organisme, niet functioneren. Eiwitten bestaan uit een keten van aminozuren. De volgorde van deze aminozuren wordt bepaald door het DNA in de cel. Deze informatie wordt tijdens de transcriptie overgeschreven van het DNA op een mRNA-molecuul (messenger-RNA). In het ribosoom vindt translatie plaats waarbij de informatie van het mRNA wordt vertaald naar een aminozuurvolgorde. Hieruit ontstaat uiteindelijk het eiwit.

Aflezen

Ribosomen bestaan globaal uit twee delen. Een klein deel dat het mRNA afleest, en een groot deel dat de aminozuren samenbrengt tot een grotere keten. Het kleine deel herkent en bindt aan de mRNA-keten en leest het af. Zodra het een startcodon herkent, hecht het eerste aminozuur (een methioninecomplex). Het grote ribosoomdeel hecht vervolgens aan het kleine deel en de mRNA-keten, en start de translatie. Zogenaamd transfer-RNA (tRNA) verzamelt aminozuren die door de cel zweven en brengt ze naar het ribosoom waar ze aan elkaar worden gekoppeld tot een aminozuurketen. De keten vouwt zichzelf vervolgens op tot een driedimensionale eiwit.