Ilja Iljitsj Metsjnikov (1845 - 1916) was een Oekraïense microbioloog. Hij ontdekte de basisprincipes van de immunologie en was daarnaast ook de grondlegger van de probiotica.
Ilja Iljitsj Metsjnikov (1845 - 1916) was een Oekraïense microbioloog. Hij ontdekte de basisprincipes van de immunologie en was daarnaast ook de grondlegger van de probiotica.
Microben en het immuunsysteem
Vroeg in zijn carrière was Metsjnikov vooral geïnteresseerd in de relatie tussen microben en het immuunsysteem. Na experimenten met zeesterren en larven, stelde hij dat witte bloedcellen ziekteverwekkers zoals bacteriën konden verslinden en vernietigen. Hij noemde deze radiale theorie “fagocytose”, en werd door westerse microbiologen, waaronder Pasteur, bespot. Toch bleek Metsjnikov gelijk te hebben en won hij in 1908 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde.
Onbalans
Metsjnikov stelde ook dat de microben in de darmen een slechte invloed konden hebben op de gastheer. Hij dacht dat bij anaerobe afbraak van proteïnen rottingsbacteriën toxische stoffen produceerden, en linkte dit aan diverse ziekten zoals atherosclerose, dementie en zelfs veroudering in zijn algemeenheid. Ondanks dat dit niet geheel correct bleek, was het Metsjnikov die als eerste de term "dysbiose" gebruikte om de onbalans in de darmen als gevolg van teveel ziekteverwekkende darmbacteriën te beschrijven.
Probiotica
Ilja Metsjnikov was ook de grondlegger van de probiotica. Eind 19e eeuw formuleerde hij een theorie die de goede gezondheid en hoge leeftijd van Bulgaarse plattelandsbewoners correleerde met hun regelmatige consumptie van melkzuurbacteriën in gefermenteerde zuivelproducten, zoals yoghurt. Zuurvorming door melkzuurbacteriën, zo stelde hij, zou de groei van slechte darmbacteriën tegengaan. Hij was zelfs zo overtuigd van zijn theorie dat hij tot aan zijn dood dagelijks gefermenteerde zuivelproducten at. Toch duurde het lang voordat zijn theorie wetenschappelijk serieus werd genomen. Pas in de jaren 60 van de twintigste eeuw kwam het onderzoek hiernaar in een stroomversnelling. Zo werd het begrip "probioticum" geïntroduceerd voor microben met een mogelijk gezondheidsbevorderend effect op de gebruiker.