Niet al het licht komt van de zon of uit een LED-lamp. In de natuur wordt veel licht geproduceerd, en nagenoeg altijd door microben. Dit heet bioluminescentie, en is zelfs in Nederland te zien.
Niet al het licht komt van de zon of uit een LED-lamp. In de natuur wordt veel licht geproduceerd, en nagenoeg altijd door microben. Dit heet bioluminescentie, en is zelfs in Nederland te zien.
Levend licht
Dit natuurlijke licht heet bioluminescentie. Bioluminescentie is het produceren van licht door levende organismen. Het licht ontstaat uit een reactie waarbij het pigment luciferine wordt geoxideerd onder invloed van het enzym luciferase. Hierbij wordt zuurstof afgebroken en komt koud licht vrij. Wetenschappers vermoeden dan ook dat bioluminescentie is ontstaan als methode om zuurstof en zuurstofrijke moleculen af te breken. Miljarden jaren geleden was er nog geen zuurstof in de atmosfeer. Toen cyanobacteriën begonnen met fotosynthese en daarmee veel zuurstof in de atmosfeer begonnen te pompen, moest het leven voor wie dit zuurstof toen nog giftig was, een manier vinden om dit af te breken. Pas later evolueerde deze lichtreactie tot een manier om met elkaar te communiceren, prooi te lokken en predatoren af te schrikken.
Samen lichtgeven
Maar er zijn toch ook dieren, planten en ongewervelden die licht geven? De hengelaarsvis, lantaarnvis, en sommige koralen en inktvissen. Toch komt dit licht vaak van microben waarmee zij samenwerken. Dit heet symbiose. Een mooi voorbeeld is Aliivibrio fischeri. Deze lichtgevende bacterie produceert een blauwgroen licht. Omdat een enkele bacterie niet genoeg licht zou produceren, doen ze dit alleen wanneer ze met genoeg andere bacteriën samen zijn. Bijvoorbeeld in speciale organen van dieren, zoals inktvissen en diepzeevissen. Deze ‘flitsende’ symbiose kun je in het echt zien in Micropia.
Ook in Nederland
Misschien heb je ze ooit weleens in het echt gezien: lichtgevende paddenstoelen. Paddenstoelen zijn de ‘bloemen’ van schimmels en zijn bedoeld om schimmelsporen te verspreiden. Dat is ook precies wat lichtgevende paddenstoelen voor ogen hebben. Er zijn 71 soorten lichtgevende paddenstoelen bekend, vaak met prachtige namen zoals Mycena luxaeterna wat ‘eeuwigdurend licht’ betekent. Net als een tuinlamp, trekt het geel-groene licht van deze paddenstoelen dieren en insecten aan. De sporen uit de paddenstoel vallen dan op het insect en worden zo verspreid. Ook in Nederland komen lichtgevende paddenstoelen voor, zoals de lantaarnzwam en de echte honingzwam.
Wil je meer weten over bioluminescentie? Lees dan ons verhaal ‘ Kerstlichtjes in de natuur ’